Kolfdagboekje - Informatie en dagboek

Gefeliciteerd met de geboorte van je baby. Je hebt gekozen voor het geven van borstvoeding aan je baby. Borstvoeding geven heeft belangrijke voordelen. Je eigen moedermelk is beter voor je baby dan welke kunstvoeding ook omdat borstvoeding de kans op het ontwikkelen van allergieën verkleint, en stoffen en cellen bevat die de afweer versterken. Er kunnen zich situaties voordoen waarbij het niet direct mogelijk is om borstvoeding te geven of waarbij de baby nog niet optimaal kan zuigen. Het alternatief is dan (tijdelijk) het afkolven van moedermelk. In deze brochure geven wij je richtlijnen bij het afkolven van nut kunnen zijn. Hier geven wij richtlijnen voor het afkolven van moedermelk.

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom je moet kolven:

Je baby kan nog niet aan de borst drinken omdat hij/zij te vroeg geboren is of omdat je baby ziek is.
Je baby drinkt nog niet effectief aan de borst.
Soms kolft een moeder tijdelijk als ze medicatie gebruikt die niet met de borstvoeding verenigbaar is.
Het stimuleren van de melkproductie bij te weinig melk.
Bij stuwing worden ook weleens de borsten leeg gekolfd.
Als je een keer een dagje of avondje uit wil zonder je baby of als je na de bevalling weer aan het werk gaat.

Je kunt het kolfdagboekje zelf invullen of samen met de verpleegkundige, om overzicht te hebben op het kolven. Dit kan je helpen het kolven in dagelijks ritme in te passen. Het boekje kan gebruikt worden voor de overdracht van kolfgegevens tussen de kraamsuites (E2), couveusesuites (E3) en de kinderafdeling (B3).

Afkolven van moedermelk

Moedermelk wordt geproduceerd op vraag en aanbod. Het is belangrijk om zo snel mogelijk na de bevalling te beginnen met kolven. Het liefst binnen het uur, maar uiterlijk binnen zes uur. Om de borstvoeding op gang te brengen en te houden, dien je zo vaak te kolven als wanneer je jouw baby aan de borst zou voeden. Wanneer je baby al enkele voedingen aan de borst drinkt, hoef je alleen de gemiste voeding(en) te kolven. Als je baby nog niet effectief aan de borst drinkt, kan nakolven na de borstvoeding nog nodig zijn. De kraam- of neonatologieverpleegkundige kan je hierin begeleiden. Ook kun je vragen naar onze lactatiekundige.

Afkolfschema’s

Het op gang brengen van de borstvoeding

In de eerste week tot 10 dagen na de bevalling is iedere 3 uur kolven noodzakelijk. Je kolft ongeveer 10 minuten per borst. Als de borstvoeding goed op gang is, neemt deze frequentie af en kun je volstaan met 5 á 6 keer per dag. Je kunt het kolven beëindigen zodra de melkstroom overgaat in druppels. Je kolft de borsten steeds zo leeg mogelijk.

De Symphony kolf

In het geboortecentrum hebben we de Symphony dubbelzijdige elektrische borstkolf. De Symphony beschikt over twee kolfprogramma’s:

Initiate-programma; dit gebruik je direct na de geboorte.

Schakel de borstkolf in met de aan/uitknop, druk dan binnen 10 seconden op de druppeltoets. Stel dan het maximale vacuümniveau in dat nog comfortabel voelt. Dit programma duurt 15 minuten en stopt vanzelf. Gebruik dit programma tot je in elk van de laatste drie kolfsessies een hoeveelheid van 20ml hebt afgekolfd, of na vijf dagen postpartum. Hierna schakel je over op het maintain-programma.

Maintain-programma; dit gebruik je als de melkproductie op gang is gekomen.

Schakel de borstkolf in met de aan/uitknop. Eerst begint de stimulatiefase. Na twee minuten schakelt de borstkolf automatisch over naar de afkolffase. Je kolft nu minimaal 10 minuten, tot de borsten weer soepel aanvoelen. Dit mag ook iets langer, als de melk nog stroomt.

De voordelen van dubbelzijdig kolven

Meer melkproductie, tot wel 40% meer.
De melk heeft een hoger vetgehalte en dit zorgt voor meer gewichtstoename en tevreden baby’s.
Geen melkverlies door lekkage aan de andere borst.
Tijdwinst.

Aandachtspunten wat betreft het kolfschema

’s Nachts niet meer dan 6 uur tussen de laatste en eerste keer kolven. In de nacht heb je een hogere prolactine prikkel en dat zorgt voor meer melkproductie.
Rust en voldoende drinken is ook belangrijk voor het op gang brengen van de melkproductie.
Als moeder thuis is, proberen om ’s middags te rusten.
Mocht je langdurig willen gaan kolven, dan is een hoeveelheid van 500 tot 600 ml per dag voldoende om de moedermelk goed op gang te houden.

Hygiëne richtlijnen

Voordat je begint met kolven, was je goed je handen.
Het geboortecentrum verstrekt steriele flesjes om moedermelk in te bewaren. Probeer de binnenkant van de flesjes en de binnenkant van de doppen niet aan te raken.
Wij adviseren je de voedingsbeha bij voorkeur dagelijks te wassen. Als er melk lekt en je borstkompressen gebruikt, verschoon je deze iedere keer na het kolven.
Draag een goed steunende en niet knellende bh. Controleer meerdere malen per dag je borsten op harde schijven. Masseer deze zo nodig zachtjes weg in de richting van de tepel om een borstontsteking te voorkomen.
Borsten die melk produceren zijn gevoelig voor kou. Voorkom plotselinge en sterke afkoeling van de borsten.
Voor het kolven is het niet nodig je borsten te wassen.
Gebruik geen zeep of lotions; op de tepelhof bevinden zich kliertjes die een vettige stof afscheiden. Die houden de tepelhof soepel en hebben een antiseptische werking.
Smeer de laatste druppel melk na het kolven uit over de tepel en laat deze opdrogen. Dit zorgt voor een beschermende laag.
Na gebruik maak je de kolfset schoon. Eerst met koud water en dan met warm water afspoelen. Daarna goed drogen en bewaren in een schone doek. De kolfset dien je één maal per dag uit te koken of in de afwasmachine te reinigen.
Tijdens de opname verstrekken wij een wegwerp kolfset, die na 48 uur gebruik of 8 kolfbeurten, wordt vervangen.

Effectief kolven

Tips en adviezen om zo effectief mogelijk te kolven:

Zorg dat alle benodigdheden binnen handbereik liggen.
Het beste is, om in het bijzijn van je baby te kolven. Indien je baby wegens onvoorziene omstandigheden niet bij jou op de kamer kan verblijven, kun je een foto van je baby erbij nemen of een filmpje met geluiden van je baby afspelen.
Voor de aanmaak van moedermelk is vocht nodig. Het is goed om bij elke kolfbeurt iets te drinken.
Zet de kolf volgens de gebruiksaanwijzing in elkaar.
Zorg ervoor dat je comfortabel zit en probeer zo goed mogelijk te ontspannen.
Leg een katoenen luier onder je borsten, deze vangt de gelekte melk op.
Houd het borstschild tussen wijsvinger en middelvinger en druk het zachtjes tegen de borst, de tepel moet in het midden van het borstschild zitten.
Zet het apparaat aan met behulp van de aan/uit toets en begin te kolven.
Verhoog eventueel tijdens het kolven geleidelijk het vacuümniveau tot een comfortabele zuigkracht, die voor jou het beste resultaat geeft en geen ongemak veroorzaakt. Kolven mag nooit pijnlijk zijn! Wanneer dit wel het geval is, is het beter om het vacuümniveau van de borstkolf wat lager te zetten.
Het kan soms enkele minuten duren voordat de melk gaat stromen, dit is normaal. De hoeveelheid afgekolfde melk kan van keer tot keer verschillen. De eerste dagen na de bevalling komen er misschien niet meer dan enkele druppels. Dit is colostrum, wat veel afweerstoffen voor je baby bevat. Ook kleine beetjes hebben in dit opzicht grote waarde en dragen bij aan de gezondheid van je baby.
Bij het stoppen van het afkolven, eerst het kolfapparaat uitzetten en dan pas het aanzetstukje van de borst nemen, dus eerst het vacuüm verbreken.

Zie het kolven als iets positiefs, dit is iets wat u echt kunt doen om je te vroeggeboren of zieke baby te kunnen helpen.

Borstmassage voor en tijdens het kolven

Voor je begint met kolven is het goed de borsten te warmen, te masseren en de tepels te stimuleren.

Ga hierbij als volgt te werk:

Figuur 1.

Masseer de melkgangen en -kliertjes door met een vlakke hand van boven af richting tepel te drukken. Maak cirkelvormige bewegingen met de vingers, concentreer de bewegingen gedurende enkele seconden op één plek voor u naar een andere plek gaat. Ga in een ronde beweging richting tepelhof.

Figuur 2.

Strijk licht van de bovenkant van de borst richting tepelhof.

Probeer erbij te ontspannen, aangezien ook dat bevorderend werkt op de toeschietreflex.

Figuur 3.

Wat ook kan helpen is gebruik te maken van de zwaartekracht door voorover te leunen en te "schudden".

Ga voorzichtig te werk en vermijd onderstaande bewegingen:

Knijp niet in de borst, dit kan een kneuzing van het borstweefsel veroorzaken.
Laat de handen niet over de borst "glijden". Dit kan schrale plekken op de huid veroorzaken.
Niet aan de tepel trekken, ook dit kan beschadiging van het weefsel veroorzaken.

Figuur 4. Vermijd deze bewegingen.

Kolven met de hand

Naast het kolven met een elektrische borstkolf, raden wij je ook aan om het kolven met de hand aan te leren. Op de eerste plaats, omdat als je deze twee technieken combineert, je meer melk maakt (tot wel 200 ml/24 uur meer). Op de tweede plaats is het altijd handig om toch melk uit uw borsten te kunnen halen zonder apparatuur.

Wat moet je doen om te kunnen kolven met de hand

Plaats de duim en wijsvinger aan weerszijden van de tepel ongeveer 3 tot 5 cm van de tepel af.
Duw voorzichtig je vingers naar binnen richting de ribbenkast.
Duw duim en wijsvinger naar elkaar toe, en laat los.
Herhaal dit ongeveer 5 minuten.

http://med.stanford.edu/newborns/professional-education/breastfeeding/hand-expressing-milk.html

Te vroeg geboren

Als je baby te vroeg geboren is, kan het zijn dat je baby nog niet zelfstandig aan de borst kan drinken. Het is heel belangrijk dat je baby dan toch moedermelk krijgt. Dit is namelijk aangepast aan zijn/haar leeftijd. Op de prematurenschijf wordt aangegeven welke weg jullie gaan afleggen voordat er volledig op vraag borstvoeding gegeven kan worden. Afhankelijk van de leeftijd en gesteldheid van je baby kan dit variëren tussen enkele uren tot enkele maanden voordat jullie samen stap 10 bereiken.

Het bewaren van moedermelk

Als de afgekolfde moedermelk gebruikt wordt om een te vroeg geboren of zieke baby te voeden, is hygiëne extra belangrijk om de groei van bacteriën te voorkomen. Het is erg belangrijk dat moedermelk onder de beste condities bewaard en vervoerd wordt.

Aandachtspunten

Sluit de flesjes en zet ze meteen in de koelkast.
Zet de afgekolfde melk niet in de deur van de koelkast in verband met temperatuurschommelingen.
Als er meer afgekolfde melk is, dan je baby op dat moment nodig heeft, kun je dit het beste meteen invriezen zodra de melk afgekoeld is. Je mag melk bij elkaar voegen om een flesje vol te maken. Hiervoor moet wel eerst alle melk afgekoeld zijn.
Het is belangrijk om duidelijk de naam van je kind en de datum en tijd van de kolfbeurt op het flesje te noteren.
Als je thuis melk ingevroren hebt en als je deze meeneemt naar het ziekenhuis, is het belangrijk dat deze melk vervoerd wordt in een koeltas met diepvrieselementen.

Bewaarschema

Net afgekolfde melk

Kamertemperatuur thuis: max. 8 uur
Kamertemperatuur ziekenhuis: max. 2 uur

Koelkast thuis: max. 5 dagen
Koelkast ziekenhuis: max. 48 uur

Afgekoelde moedermelk

Vriesvak koelkast: max. 2 weken
(Kleine) vriezer die vaak open en dicht gaat: 3 tot 4 maanden

Diepvries constant –18 ºC of kouder: 6 maanden of langer

Ontdooide moedermelk

Koelkast: max. 24 uur
Kamertemperatuur: direct gebruiken

Ontdooien van ingevroren moedermelk

Ingevroren moedermelk kun je het beste in de koelkast laten ontdooien. Als je de voeding snel nodig heeft, kun je de melk onder koud stromend water langzaam warm laten worden. Nooit direct onder warm stromend water laten ontdooien, omdat dan de beschermende stoffen en afweerstoffen verloren gaan. Op kamertemperatuur ontdooien wordt afgeraden in verband met bacteriegroei.

Opwarmen van de moedermelk

Moedermelk kan worden opgewarmd onder de warme kraan, in een flessenwarmer of in een pannetje met warm water. Op afdeling neonatologie is er een speciale stoof om de moedermelk in op te warmen. Moedermelk wordt op de kinderafdeling om praktische redenen in de magnetron opgewarmd, wel met een laag wattage, tussendoor even schudden en zo kort mogelijk. Thuis mag moedermelk ook in de magnetron mits je bovengenoemde aandachtspunten in acht neemt. Restjes al opgewarmde moedermelk mogen niet worden bewaard.

Verhuur van elektrische borstpompen

De kolven hebben specifieke eigenschappen voor verschillende doeleinden. Wacht met het aanschaffen of het huren van een kolf tot het moment dat je het nodig hebt. Je kunt de aankoop of de huur afstemmen op de situatie waarin je je dan bevindt.

Huren van een kolf

Je kunt een kolf huren bij:

Medipoint/Groene Kruis Thuiszorgwinkel Venlo Tegelseweg 210, Venlo.
Medipoint/Groene Kruis Thuiszorgwinkel Venlo-Blerick Drie Decembersingel 48, Blerick.
Medipoint/Groene Kruis Thuiszorgwinkel Venray Schoolstraat 7, Venray.

Kijk voor de locaties en actuele openingstijden op www.medipoint.nl/locaties1.

Meer informatie

Borstvoedingsorganisatie La Leche League: www.lalecheleague.nl2
www.borstvoeding.nl3
www.borstvoeding.com4

Filmpje aanleggen baby aan de borst

Hieronder vind je een verwijzing naar een filmpje over het aanleggen van de baby:

www.youtube.com/watch?v=wjt-Ashodw8&feature=youtu.be5