Inleiding
De voedingsstoffen in ons voedsel, zoals vetten, eiwitten en koolhydraten zijn te groot om meteen door het lichaam opgenomen te worden. De alvleesklier speelt een belangrijke rol bij de vertering van ons voedsel. De alvleesklier maakt spijsverteringsenzymen (alvleesklierenzymen) die helpen bij het verkleinen van deze voedingsstoffen. In de dunne darm worden de grote voedingsstoffen kleiner gemaakt, zodat het lichaam ze kan opnemen en gebruiken.
Voor een goede vertering, vooral van vet, zijn voldoende alvleesklierenzymen nodig. Na een operatie aan de alvleesklier of bij een ontsteking zijn er meestal te weinig alvleesklierenzymen voor een goede vertering.
De gevolgen van te weinig alvleesklierenzymen
Als er te weinig alvleesklierenzymen zijn, kan het lichaam de voedingstoffen niet goed opnemen.
Dit kan leiden tot verschillende klachten:
- Een langdurig vol en opgeblazen gevoel na de maaltijd
- Overmatige gasvorming en buikkrampen
- Afwijkende ontlasting: vaker, sterker ruikend, beige of grijs van kleur, vettig en plakkerig.
Door de verminderde opname van vet en andere voedingsstoffen kunnen de volgende problemen ontstaan:
- Gewichtsverlies
- Een slechtere van de voedingstoestand
- Tekorten aan vitamine A, D, E en K. Deze vitamines zijn vet oplosbaar en worden niet goed opgenomen door de darm. Ze gaan deels verloren via de vettige ontlasting.
Behandeling bij een tekort aan alvleesklierenzymen
Als u een tekort aan alvleesklierenzymen heeft, kan het innemen van alvleesklierpreparaten helpen. Deze tabletten of capsules bevatten enzymen die de vertering en opname van voedingsstoffen in de darm verbeteren. Een volledig normale vertering is niet mogelijk, maar de klachten verminderen wel.
De alvleesklierpreparaten bevatten drie belangrijke enzymen:
- Lipase: helpt bij de vertering van vetten
- Protease: helpt bij de vertering van eiwitten
- Amylase: helpt bij de vertering van koolhydraten
Hoe zien alvleesklierpreparaten eruit?
Alvleesklierpreparaten zijn capsules met daarin gedroogde korrels. Deze korrels bevatten de enzymen die uw vertering verbeteren. Elke korrel heeft een beschermlaagje (coating) om de enzymen te beschermen tegen maagzuur. Hierdoor blijven de enzymen intact totdat ze de dunne darm bereiken. In de dunne darm gaan de capsules open. De verteringsenzymen komen vrij en helpen bij de vertering van uw voedsel. Dit zorgt ervoor dat uw lichaam de voedingsstoffen beter kan opnemen.
Hoeveel alvleesklierpreparaten heeft u nodig?
De hoeveelheid alvleesklierpreparaten die u nodig heeft, hangt af van:
- De hoeveelheid vet in uw maaltijd
- De hoeveelheid enzymen die uw lichaam zelf nog aanmaakt
Het advies is om per 1 gram vet tussen 1000 en 2000 eenheden lipase te gebruiken. Dit kan per persoon verschillen. Uw arts of diëtist bepaalt de exacte hoeveelheid enzymen die u nodig heeft.
U kunt ook zelf berekenen hoeveel enzymen u nodig heeft door te kijken naar het vetgehalte van uw maaltijd. Gebruik hiervoor een voedingsmiddelentabel, zoals de Vettabel, de Eettabel of de Eetmeter (Voedingscentrum).
Verschillende soorten alvleesklierpreparaten
Er zijn verschillende alvleesklierpreparaten beschikbaar. Deze preparaten bevatten verschillende hoeveelheden enzymen. De hoeveelheid van de enzymen in een preparaat wordt uitgedrukt in ‘eenheden’ lipase. De tabel hieronder geeft een overzicht van de beschikbare preparaten en de hoeveelheid enzymen die ze bevatten. Uw arts of diëtist kan u helpen bij het kiezen van het juiste preparaat en de juiste dosering voor uw situatie.
Preparaat, per capsule |
Eenheden lipase per capsule |
Te gebruiken bij hoeveelheid vet in uw voeding |
|---|---|---|
Laag gedoseerde preparaten (LD) |
||
Creon 10.000 |
10.000 |
5 tot 10 gram vet |
Panzytrat 10.000 |
10.000 |
5 tot 10 gram vet |
Hoog gedoseerd preparaten (HD) |
||
Creon 25.000 |
25.000 |
12 tot 25 gram vet |
Pantriozyme 25.000 |
25.000 |
12 tot 25 gram vet |
Pancrease HL |
25.000 |
12 tot 25 gram vet |
Panzytrat 25.000 |
25.000 |
12 tot 25 gram vet |
Creon 35.000 |
35.000 |
17 tot 35 gram vet |
Instructies voor het innemen van alvleesklierpreparaten
- Neem de capsules in bij de hoofdmaaltijden en tussendoortjes die vet bevatten. Voorbeelden zijn (chocolade)melk, (drink)yoghurt, vla, koek, chips en chocolade. Enzymen zijn niet nodig bij koffie, thee, frisdrank, limonade, fruit, drop, kauwgom en zuurtjes.
- Neem de capsules tijdens de maaltijd in. Als u een lange maaltijd heeft, bijvoorbeeld als u uiteten gaat, verdeel de capsules dan over de maaltijd: bij aanvang, halverwege en na de maaltijd.
- De enzymen werken vanaf een half uur tot een uur na inname en blijven dan anderhalf tot twee uur actief in de darm.
- Als u een capsule bent vergeten in de nemen, doe dit dan tot een half uur na de maaltijd. Neem ze niet later in, want dan hebben de enzymen onvoldoende tijd om zich met het voedsel te mengen.
- Maak de capsules bij voorkeur niet open. Als het niet lukt om de capsules in één keer door te slikken, mag u de capsules openen. Neem de korrels los in met een zuur voedingsmiddel, zoals appelmoes, yoghurt, sinaasappelsap of appelsap. Zorg dat er geen korrels in de mond achterblijven, omdat deze het slijmvlies in de mond kunnen aantasten. Kauw niet op de korrels.
Bijwerkingen van alvleesklierpreparaten
Overmatig gebruik van alvleesklierpreparaten kan verstopping (obstipatie) veroorzaken. Als u last krijgt van verstoppen, overleg dan met uw arts en/of diëtist. Zij kunnen u helpen de dosering aan te passen.
Vettabel
Met deze tabel kunt u de hoeveelheid vet in uw voeding berekenen. Dit helpt u om te bepalen hoeveel alvleesklierpreparaten u per maaltijd nodig heeft. Gebruik per 1 gram vet tussen de 1000 en 2000 eenheden lipase. Dit kan per persoon verschillen. Uw arts of diëtist helpt u de juiste dosering te bepalen
Onderstaande tabel geeft een overzicht van voedingsmiddelen die vet bevatten. Hiermee kunt u berekenen hoeveel vet er in uw maaltijd of tussendoortje zit.
Voor meer informatie over de soorten alvleesklierpreparaten, zie hierboven. Verderop vindt u uitleg over hoe u de hoeveelheid vet kunt berekenen.
Voedingsmiddelen zonder vet
Bij sommige voedingsmiddelen hoeft u geen enzymen in te nemen omdat ze geen vet bevatten. Voorbeelden hiervan zijn:
- Fruit en vruchtensap
- Frisdrank, (vruchten-)limonades
- Thee, koffie zonder melk
- Bouillon
- Harde snoepsoorten, zoals lolly’s, pepermunt, zuurtjes
- Kauwgom, winegums, drop
Tabel met de hoeveelheid gram vet per voedingsmiddel
Voedingsmiddel |
Eenheid/gewicht |
Vet (gram) |
|---|---|---|
Brood, volkoren, bruin of wit |
1 snee (35 gram |
1 |
Broodje, wit, tarwe |
1 stuk (50 gram) |
2 |
Ontbijtkoek |
1 plak (25 gram) |
0 |
Knäckebröd, volkoren |
1 stuk (10 gram) |
1 |
Knäckebröd light |
1 stuk (5 gram) |
0 |
Beschuit |
1 stuk (10 gram) |
0 |
Croissant |
1 stuks (40 gram) |
8 |
Muesli, naturel of met vruchten |
1 eetlepel (10 gram) |
1 |
Muesli, met noten of chocolade |
1 eetlepel (10 gram) |
2 |
Besmeerd met: |
||
Halvarine |
5 gram |
2 |
Halvarine, dik |
10 gram |
4 |
Margarine, roomboter |
5 gram |
4 |
Margarine, roomboter, dik |
10 gram |
8 |
Belegsoorten |
||
Kaas volvet 48+ |
voor 1 snee (20 gram) |
6 |
Kaas 30+ |
voor 1 snee (20 gram) |
4 |
Smeerkaas volvet, 40+ |
voor 1 snee (15 gram) |
3 |
Smeerkaas mager, 20+ |
voor 1 snee (15 gram) |
1 |
Vleeswaren, vet (worstsoorten) |
voor 1 snee (15 gram) |
4 |
Vleeswaren, mager (ham, rollade, kipfilet, rookvlees, fricandeau, rosbief) |
voor 1 snee (15 gram) |
1 |
Pindakaas |
voor 1 snee (15 gram) |
9 |
Pindakaas, light |
voor 1 snee (15 gram) |
6 |
Hazelnootpasta |
voor 1 snee (15 gram) |
5 |
Chocoladehagelslag, puur, melk, wit |
voor 1 snee (15 gram) |
2 |
Chocoladepasta, puur, melk, wit |
voor 1 snee (15 gram) |
6 |
Jam, vruchtenhagel, stroop, honing |
voor 1 snee (15 gram) |
0 |
Ei, gekookt |
1 stuks |
4 |
Ei, gebakken |
1 stuks |
9 |
Melk, vol |
1 beker (200-250 ml) |
7-9 |
Melk, halfvol |
1 beker (200-250 ml) |
3-4 |
Karnemelk |
1 beker (200-250 ml) |
0-1 |
Chocolademelk, vol |
1 beker (200-250 ml) |
6-8 |
Chocolademelk, mager |
1 beker (200-250 ml) |
1 |
Optimel drink |
1 beker (200-250 ml) |
0 |
Vifit drink |
1 beker (200-250 ml) |
2 |
Vifit drink 0% |
1 beker (200-250 ml) |
0 |
Yoghurt, vol |
1 schaaltje (150 ml) |
4 |
Yoghurt, mager |
1 schaaltje (150 ml) |
0 |
Vla, vol |
1 schaaltje (150 ml) |
4 |
Roomijs |
2 bolletjes (100 gram) |
14 |
Yoghurtijs |
2 bolletjes (100 gram) |
2 |
Chocolademousse |
1 bakje (60 gram) |
4 |
Tiramisu |
1 portie (115 gram) |
12 |
Fruit, gemiddeld |
1 portie (100-125 gram) |
0 |
Avocado |
halve (90 gram) |
18 |
Vlees, bereid |
||
Biefstuk, runderlap |
1 portie (100 gram) |
3 |
Kipfilet |
1 portie (100 gram) |
4 |
Hamlap |
1 portie (100 gram) |
5 |
Blindevink, ribkarbonade, sukadelap |
1 portie (75 gram) |
5 |
Entrecote. kip zonder vel |
1 portie (100 gram) |
8 |
Hamburger |
1 portie (70 gram) |
13 |
Slavink |
1 portie (80 gram) |
15 |
Gehaktbal |
1 portie (80 gram) |
18 |
Spek, mager |
1 portie (75 gram) |
26 |
Spek, vet |
1 portie (75 gram) |
34 |
Rookworst |
1 portie (100 gram) |
30 |
Vis |
||
Witte vis, mager, gestoofd |
1 portie (100 gram) |
1 |
Tilapia, gestoofd |
1 portie (100 gram) |
3 |
Schol, kabeljauw, tilapia, gebakken |
1 portie (100 gram) |
1 |
Kibbeling |
1 portie (145 gram) |
18 |
Makreel, gerookt/gestoomd |
voor 1 snee (40 gram) |
1 |
Paling, gerookt |
op toastje (10 gram) |
2 |
Paling, gestoofd |
1 portie (120 gram) |
15 |
Vissticks |
4 stuks (100 gram) |
13 |
Zalm, gegrild |
1 portie (100 gram) |
14 |
Jus, mager |
1 sauslepel (25 gram) |
6 |
Jus, gemiddeld vet |
1 sauslepel (25 gram) |
12 |
Jus, vet |
1 sauslepel (25 gram) |
18 |
Currysaus |
1 sauslepel (25 gram) |
0 |
Fritessaus |
1 sauslepel (25 gram) |
9 |
Mayonaise |
1 sauslepel (20 gram) |
15 |
Aardappelen, rijst, witte pasta, gekookt |
1 opscheplepel (50 gram) |
0 |
Aardappelen, gebakken |
1 opscheplepel (50 gram) |
2 |
Frites |
1 zakje/bakje (50 gram) |
22 |
Nasi, bami |
1 opscheplepel (50 gram) |
2 |
Lasagne (met vlees en saus) |
200 gram |
15 |
Pizza (met kaas) |
350 gram |
43 |
Pizza (met vlees/vis) |
350 gram |
35 |
Groente zonder saus |
1 opscheplepel (50 gram) |
0 |
Groente, a la crème |
1 opscheplepel (50 gram) |
2 |
Tussendoor, hartig |
||
Borrelnootjes |
1 eetlepel (25 gram) |
8 |
Pinda's |
1 eetlepel (20 gram) |
10 |
Studentenhaver |
1 eetlepel (20 gram) |
7 |
Chips |
1 handje (10 gram) |
3 |
Chips |
1 klein zakje (30 gram) |
10 |
Chips, light |
1 handje (10 gram) |
2 |
Japanse mix |
1 handje (10 gram) |
1 |
Popcorn |
1 bakje (50 gram) |
2 |
Kaas, volvet |
1 blokje (20 gram) |
6 |
Brie of kruidenkaas |
op toastje (10 gram) |
3 |
Filet americain |
op toastje (10 gram) |
2 |
Salade |
op toastje (15 gram) |
3 |
Worst |
1 plakje (15 gram) |
4 |
Minipizza |
100 gram |
10 |
Saucijzenbroodje |
1 stuk (70 gram) |
17 |
Worstenbroodje |
1 stuk (75 gram) |
16 |
Frikandel |
1 stuk (75 gram) |
15 |
Bitterballen |
1 stuk (15 gram) |
3 |
Kroket |
1 stuk (65 gram) |
9 |
Loempia |
1 stuk (150 gram) |
12 |
Hartige taart van bladerdeeg/quiche |
1 punt (175 gram) |
31 |
Tussendoor, zoet |
||
Biscuitje |
1 stuk (5 gram) |
1 |
Biscuitje, chocolade, Digestive |
1 stuk (15 gram) |
3 |
Koekje, speculaas, krakeling |
1 stuk (10 gram) |
2 |
Kokosmakroon |
1 stuk (50 gram) |
1 |
Eierkoek |
1 stuk (30 gram) |
1 |
EverGreen (Liga) |
1 stuk (20 gram) |
2 |
Sultana, zoet |
1 stuk (13 gram) |
1 |
Stroopwafel |
1 stuk (40 gram) |
8 |
Cake |
1 plak (30 gram) |
7 |
Boterkoek |
1 blokje (20 gram) |
4 |
Gevulde koek |
1 stuk (60 gram) |
9 |
Koffiebroodje |
1 stuk (75 gram) |
7 |
Banketstaaf |
1 stukje (25 gram) |
6 |
Appelbol, appelcarré |
1 stuk (170 gram) |
32 |
Appelflap |
1 punt (100 gram) |
22 |
Appeltaart |
1 punt (100 gram) |
1 |
Kruimelvlaai |
1 punt (110 gram) |
8 |
Kwarktaart |
1 punt (115 gram) |
13 |
Mokkataart |
1 punt (100 gram) |
25 |
Moorkop |
1 stuk (65 gram) |
16 |
Tompouce |
1 punt (100 gram) |
14 |
Slagroomtaart |
1 punt (100 gram) |
18 |
Chocolade, melk, puur |
1 stuk (50 gram) |
16 |
Bounty, klein |
1 stuk (15 gram) |
4 |
Bounty, reep |
1 stuk (55 gram) |
14 |
Mars, klein |
1 stuk (20 gram) |
3 |
Mars, reep |
1 stuk (60 gram) |
10 |
Milky way, klein |
1 stuk (15 gram) |
2 |
Milky way, reep |
1 stuk (25 gram) |
4 |
Snickers, klein |
1 stuk (20 gram) |
5 |
Snickers, reep |
1 stuk (60 gram) |
16 |
Oliebol |
1 stuk (65 gram) |
4 |
Drop, alle soorten |
0 |
Drinkvoeding en sondevoeding
Drinkvoeding
Er zijn verschillende merken en soorten drinkvoeding beschikbaar. Bekijk de hoeveelheid vet op de verpakking van het product of vraag advies aan uw diëtist.
Product |
Eenheid/gewicht |
Vet (gram) |
|---|---|---|
Energierijk, eiwitrijk |
1 flesje (200 ml) |
10-19 |
Energierijk, eiwitrijk compact |
1 flesje (125 ml) |
10-12 |
Energierijke drinkvoeding op melk/yoghurt basis |
1 flesje (200 ml) |
12 |
Energierijke drinkvoeding op sap basis |
1 flesje (200 ml) |
0 |
Sondevoeding
Product |
Eenheid/gewicht |
Vet (gram) |
|---|---|---|
Sondevoeding, melkbasis (vezels) |
1000 ml |
39 |
Sondevoeding, melkbasis, eiwit verrijkt |
1000 ml |
49 |
Sondevoeding, melkbasis, energieverrijkt |
1000 ml |
58 |
Sondevoeding, sojabasis |
1000 ml |
39 |
Sondevoeding, melkbasis, geconcentreerd |
500 ml |
50 |
Voorbeeld berekenen van vet in de maaltijd en de hoeveelheid alvleesklierpreparaat
Maaltijd |
Gram vet |
Aantal alvleeskliertabletten |
|---|---|---|
Ontbijt 2 snee brood Besmeerd met margarine Belegd met 1x 48+ kaas Belegd met 1x jam of stroop 1 kleine beker volle melk (200 ml) |
2 8 6 0 7 |
Totaal 23 gram vet 2-5 laag gedoseerde tabletten (bv. Creon 10.000) OF 1-2 hoog gedoseerde tabletten (bv. Creon 25.000) |
Tussendoor 1 flesje energierijke drinkvoeding (melkbasis) 1 stroopwafel (40 gram) |
12
8 |
Totaal 20 gram vet 2-4 laag gedoseerde tabletten OF 1-2 hoog gedoseerde tabletten |
Warme maaltijd 1 schouderkarbonade (85 gram) 1 lepel jus (25 gram) 4 opscheplepels groente (200 gram) 4 opscheplepels gebakken aardappelen (200 gram) 1 eetlepel mayonaise (20 gram) 1 schaaltje vanille vla (150 ml) |
15 12 0 10
15 4 |
Totaal 56 gram vet 6-11 laag gedoseerde tabletten OF 3-5 hoog gedoseerde tabletten |
Meer informatie
Maag Lever Darm Stichting (MLDS)
Website: www.mlds.nl1
Infolijn: 0900 202 5625
Het Voedingscentrum
Website: www.voedingscentrum.nl2
Eettabel, brochure 806.
Betekenis moeilijke woorden
- Koolhydraten: Zetmeel, suikers en vezels. Koolhydraten geven het lichaam energie. Net als eiwitten en vetten.
Linkjes
- file:///C:/Documents%20and%20Settings/icdemeer/Local%20Settings/Temporary%20Internet%20Files/Content.Outlook/I2QNB9FW/www.mlds.nl
- file:///C:/Documents%20and%20Settings/icdemeer/Local%20Settings/Temporary%20Internet%20Files/Content.Outlook/I2QNB9FW/www.voedingscentrum.nl
- https://www.viecuri.nl/disclaimer-patienteninformatie
Vragen
Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar:
Contact
Opmerkingen
- Ziet u een typfout, een taalkundige fout, of heeft u moeite met de leesbaarheid?
-
Ziet u teksten of afbeeldingen met auteursrechten die wij niet hebben vermeld?
Stuur een e-mail naar communicatie@viecuri.nl en we zoeken een passende oplossing.
Disclaimer
Deze informatie is algemeen en geen behandeladvies. De informatie is ook geen vervanging van de afspraken die tussen patiënt en zorgverlener zijn gemaakt. VieCuri kan niet aansprakelijk worden gesteld voor schade als gevolg van mogelijke onjuistheden. Bekijk hier de uitgebreide disclaimer.3