Scabies

Inleiding

U heeft van uw dermatoloog vernomen dat u last heeft van scabies. Uw arts heeft u al een en ander verteld over wat u kunt doen om er vanaf te komen. Hier kunt u alles rustig nalezen.

Schurft (scabies)

Wat is schurft?

Schurft (officiële naam: scabies) is een besmettelijke huidziekte, die wordt veroorzaakt door de schurftmijt. De aandoening jeukt heftig, vooral ’s nachts. Schurft is een vervelende, maar geen ernstige ziekte. De aandoening is goed te behandelen. Het is daarbij wel zeer belangrijk dat mensen in de directe omgeving van de patiënt met schurft meebehandeld worden, ook wanneer zij helemaal geen jeuk of huidafwijkingen hebben. Schurft duidt niet op een gebrek aan hygiëne. Iedereen kan het krijgen.

Hoe ontstaat schurft?

Schurft wordt veroorzaakt door de schurftmijt Sarcoptes scabiei. Dit is een parasiet, die alleen bij mensen voorkomt. De vrouwelijke mijt is ongeveer 0.4 x 0.3 mm groot en is net te klein om met het blote oog te kunnen zien. Deze vrouwelijke mijten graven een gangetje in de hoornlaag van de huid met een lengte van ongeveer 1 cm, waarin ze eitjes leggen. De jeuk wordt veroorzaakt door een afweerreactie van het lichaam tegen de uitwerpselen van de schurftmijt. Over het algemeen heeft een patiënt met schurft tussen de 10 en de 15 levende volwassen vrouwelijke schurftmijten op het lichaam.

Hoe kan ik schurft krijgen?

Besmetting kan plaatsvinden door langdurig of regelmatig, intensief huidcontact met iemand die schurft heeft. Langdurig wil zeggen 15 minuten of langer. Daarbij kunt u denken aan lichamelijke verzorging (zoals hulp bij wassen of steunkousen

aantrekken), seksueel contact of gezamenlijk gebruik van bed, kleding, verkleedkleren en knuffelbeesten. Iemand met schurft is besmettelijk zolang er mijten in de huid aanwezig zijn die zich kunnen voortplanten.

Epidemieën van schurft worden nogal eens gezien in ziekenhuizen, verzorgingshuizen en verpleeghuizen. De intensieve contacten tussen veel mensen spelen daarbij een belangrijke rol.

Wie hebben een verhoogde kans op schurft?

Reizigers naar landen waar de hygiënische omstandigheden slecht zijn, personen met wisselende seksuele contacten, personen die kleding en/of beddengoed delen, bewoners en personeel in (zorg) instellingen waar mensen kamers delen, hebben een verhoogde kans om schurft te krijgen.

Wat kan ik zelf doen om te voorkomen dat ik schurft krijg?

In de meeste gevallen is het gewoon een kwestie van toeval als mensen schurft krijgen. U kunt een paar algemene voorzorgsmaatregelen nemen: gebruik geen ongewassen kleding of beddengoed van een ander, en gebruik op reis eventueel uw eigen lakens/ lakenzak. Wanneer u weet dat iemand schurft heeft, vermijd dan langdurig, intensief huidcontact. Draag beschermende kleding (wegwerpschort met lange mouwen en handschoenen) bij de verzorging van iemand met schurft.

Verschijnselen en diagnose

Wat zijn de verschijnselen?

Twee tot zes weken na de besmetting met de schurftmijt ontstaan er huidafwijkingen, die vooral ’s nachts heftig jeuken. Het meest kenmerkend is een schilferend gangetje van maximaal 1 centimeter, soms met een klein blaasje aan het einde. Deze gangetjes worden vooral gezien aan de handen, maar kunnen bij schurft ook ontbreken. Verder zijn er kleine pukkeltjes die vaak opengekrabd en ontstoken zijn. Daarnaast kunnen blaasjes voorkomen, etterpuistjes en grotere pukkels.

Soms ontstaat een uitgebreide huiduitslag die kan lijken op eczeem. Door krabben kunnen bacteriële infecties optreden.

De huidafwijkingen bij schurft zijn vooral gelokaliseerd tussen de vingers, op de onderzijde van de polsen, in de oksels, in de flanken, op de voeten en de enkels. Bij mannen zijn de penis en de balzak (het scrotum) vaak aangedaan en bij vrouwen de huid rond de tepels. Bij volwassenen zijn er haast nooit afwijkingen in het gezicht of op het behaarde hoofd, maar bij heel jonge kinderen komt dat wel voor.

Een ernstige vorm van schurft is de zogenaamde scabies norvegica (genoemd naar Noorwegen, waar het voor het eerst werd gezien). Deze vorm van schurft wordt gezien bij mensen met verminderde afweer, bijvoorbeeld door AIDS, door het gebruik van medicijnen die de afweer onderdrukken en bij zeer oude mensen. Deze patiënten hebben soms duizenden mijten op en in de huid en zijn dus zeer besmettelijk, maar hebben door de verminderde afweer vaak geen jeuk.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Bij patiënten die het kenmerkende beeld hebben van gangetjes aan de handen is de diagnose eenvoudig te stellen, vooral ook wanneer er mensen in de omgeving met jeuk blijken te zijn. Ook ontstoken pukkeltjes op penis en balzak zijn zeer kenmerkend voor schurft. Veel vaker kan de diagnose wel worden vermoed, maar niet met zekerheid worden gesteld. Toch lukt het de dermatoloog vaak om in een oppervlakkig afgesneden stukje huid onder de microscoop de schurftmijt of haar eieren te vinden.

Behandeling

Wat is de behandeling?

Schurft wordt behandeld met permetrinecrème (Loxazol) of eventueel met pillen. In de meeste gevallen zal de arts crème voorschrijven maar in bepaalde situaties (een uitbraak in een verpleeghuis bijvoorbeeld) kan de arts kiezen voor behandeling met pillen of een combinatie van crème en pillen.

Veelal moet de behandeling herhaald wordt. Volg hierbij altijd de instructie van de dermatoloog op.

Het is van groot belang dat de mensen die mogelijk besmet zijn, gelijktijdig worden mee behandeld, en dat de kleding en het beddengoed goed worden gewassen.

Wie moeten er gelijktijdig worden behandeld?

Huisgenoten en andere mensen met wie de persoon met schurft langdurig, intensief huidcontact heeft gehad (langer dan 15 minuten), kunnen besmet zijn. Zij moeten gelijktijdig behandeld worden, ook als ze geen klachten hebben, om te voorkomen dat herbesmetting plaatsvindt.

Iedereen moet zo snel mogelijk en op hetzelfde moment worden behandeld en wel als volgt:

Stappenplan

Behandeling scabiës met Permetrine 5% crème (= Loxazol)

Het is belangrijk dat alle gezinsleden op dezelfde avond starten met de behandeling!

Dag 1

‘s Avonds

• Kleding en beddengoed (hoeslaken, laken, dekbedovertrek, kussensloop):
• Alle kleding en beddengoed dat in de afgelopen 3 dagen gedragen of gebruikt is: minimaal 10 minuten wassen op minimaal 50°C.
• Indien wassen niet meteen mogelijk is: stop alle kleding die u drie dagen voor de behandeling hebt aangehad in een plastic vuilniszak.
• Doe de plastic vuilniszak dicht (geen lucht uit de zak duwen!) en zet deze bij de wasmachine om later te wassen.
• Stop alle niet wasbare zaken knuffels / sjaals /handschoenen / sloffen in een andere plastic vuilniszak. Doe hier ook de kleding in die u niet kunt wassen. Houd deze zak drie dagen gesloten.
• Keer indien mogelijk uw matras om.
• Schoon beddengoed op de bedden doen.

Douchen en behandeling

• Was u goed onder de douche.
• Nagels van vingers en tenen kort knippen.
• Wacht na het douchen tot de huid droog en afgekoeld is.
• Smeer de crème in op een droge, schone huid en op de volgende manier (zie plaatje). Voor ouderen en kinderen, zie het kopje ‘Samenvattend’.
• Smeer het lichaam in van kaakrand tot onder de voetzolen, alleen uw gezicht en hoofdhuid slaat u over.
• Laat een ander uw rug insmeren (met wegwerphandschoenen!).
• Smeer ook de huid tussen de huidplooien (onder borsten, buikgebied), tussen vingers en tenen en de geslachtsdelen goed in.
• Voorkom aanraking met ogen, mond en het slijmvlies tussen de kleine schaamlippen en onder de voorhuid. Als dat toch gebeurt, spoel dan met veel water.
• Smeer de crème goed onder de nagelrandjes.
• Billen en bilnaad.
• Breng na toiletbezoek de crème opnieuw aan op de geslachtsdelen en op de handen na het handen wassen.
• Laat de crème de gehele nacht (8-12 uur) inwerken. Al die tijd mag u zich niet wassen.
• Smeer na het handen wassen opnieuw crème op uw handen en onder uw nagels. Bij tussentijds toiletbezoek of verschonen van de luier: bijsmeren. Geen andere crème of schoonheidsproducten gebruiken.

Dag 2

Als u opstaat

• Vóór het douchen: verzamel het beddengoed.\
• Stop deze in een plastic vuilniszak.
• Matras omdraaien.
• Was u onder de douche met zeep, nadat de crème 8-12 uur heeft ingewerkt.
• Stop de gebruikte handdoek en pyjama in de wasmachine of in de plastic vuilniszak bij het beddengoed. (Geen lucht uit de zakken duwen!).
• Trek schone kleding aan.
• Doe schoon beddengoed op de bedden.
• Doe wegwerphandschoenen aan.
• Pak de was uit de plastic vuilniszakken en stop de was in de machine, was de was minimaal 10 minuten op minimaal 50°C.
• Elke keer als u was uit de plastic vuilniszak haalt gebruikt u steeds nieuwe wegwerphandschoenen.
• De plastic vuilniszak weggooien.
• Als u klaar bent met het wassen is de behandeling klaar.

Samenvattend

Hoe snel na behandeling verdwijnt de jeuk?

Meestal verdwijnt de jeuk binnen drie dagen. Er kan echter ‘na-jeuk’ optreden. Deze is doorgaans minder erg dan de oorspronkelijke jeuk en kan gedurende 3-4 weken aanhouden. ‘Na-jeuk’ treedt vaker op bij mensen met aanleg voor eczeem.

Wat kan ik doen tegen de jeuk?

Ter verlichting van de jeuk kunt u antihistaminetabletten (tabletten tegen de jeuk), mentholpoeder of vette zalf gebruiken. Soms schrijft de dermatoloog een hormoon crème voor. Neem bij onvoldoende effect van deze middelen contact op met uw (huis)arts.

Deze folder is tot stand gekomen in samenwerking met de GGD Limburg-Noord

Vragen

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel uw vragen tijdens het eerstvolgende bezoek of bel naar: